Pijnlijke vragen rond medicijnen

Is € 500.000 per jaar veel voor een geneesmiddel dat iemand in leven houdt? Mogen extreem hoge kosten een reden zijn om een behandeling te weigeren? Oog in oog, of via de media geconfronteerd, met die ene patiënt zal niemand ‘ja’ op die tweede vraag willen zeggen.

Maar wat als tegenover deze ene patiënt er misschien wel tientallen staan op wiens behandeling wordt beknibbeld om dat dure middel van patiënt 1 te kunnen betalen. Dan hebben we een dilemma. En een dat zeer actueel is.

De afgelopen tijd is er gewaarschuwd dat zich in de ziekenhuizen een gigantisch probleem rond dure geneesmiddelen ontwikkelt. Waar op de ziekenhuisbudgetten als geheel maar 1% per jaar mogen stijgen — om de zorg betaalbaar te houden — nemen de geneesmiddelenkosten in ziekenhuizen jaarlijks gemiddeld met 10% toe.

De biotechnologierevolutie verbetert de behandeling van ziekten als kanker significant en biedt nieuwe hoop aan patiënten. Maar het prijskaartje dat eraan hangt zet het zorgstelsel onder druk.

Het budget is beperkt en moeilijke keuzes zijn onontkoombaar. De cijfers van de ziekenhuizen doen vermoeden dat die keuzes nu ook al worden gemaakt of nog maar heel kort kunnen worden uitgesteld. Hoe die keuzes worden gemaakt, en ten koste van wie, dat is momenteel onzichtbaar. En dat kan niet.

De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) schetste deze week een reeks mogelijkheden om het probleem van de dure medicijnen aan te pakken. Bijvoorbeeld: landen zouden samen kunnen optrekken als inkoopmacht, ziekenhuizen kunnen verspilling aanpakken, de overheid moet eerder inzicht krijgen in de prijs van een nieuw middel om hierop te kunnen anticiperen.

Dat moet allemaal geprobeerd worden. Maar we ontkomen dan nog steeds niet aan een antwoord op die ene pijnlijke vraag, stelt ook de NZa. Hoeveel geld hebben we over voor hoeveel kwaliteit van leven?

De vraag kwam enkele jaren terug ook plots op de agenda, toen omdat er het advies lag om de vergoeding van medicijnen voor de ziekten van Pompe en Fabry te schrappen. Die discussie raasde toen kort en hevig, maar zonder uitkomst, als gevolg van die onfortuinlijke, adhocaanleiding. Het is tijd voor een herkansing.